Wanneer de diagnose ‘burn-out’ wordt vastgesteld, vallen een hoop stukjes op zijn plek. Je weet immers al lang dat je je niet goed voelt. De diagnose voelt op zo’n moment voor de één verwarrend en voor de andere juist als een opluchting. Eindelijk kun je een naam geven aan je gevoel.

Natuurlijk: iedereen is wel eens gespannen, zowel werk als privé. En dat hoeft ook helemaal niet erg te zijn. Maar te veel spanning kan leiden tot overspanning. Maar wanneer gaat overspanning over in een burn-out? We zetten de feiten voor je op een rij.

 De symptomen van een burn-out

Volgens onderzoekers mogen we spreken van een burn-out als aan de volgende kenmerken wordt gedaan:

• Je voelt je overspannen.
• De klachten houden al minimaal zes maanden aan.
• Gedurende de hele dag voel je je voornamelijk vermoeid en uitgeput, zowel geestelijk als lichamelijk, en je kan niet meer zoveel aan als vroeger.
• Deze gevoelens overheersen alles en duren de hele dag.

De kenmerken van overspannen zijn

Een burn-out is de overtreffende trap van overspanning. Wanneer ben je dan overspannen?

Er is sprake van overspanning als je meerdere symptomen ervaart die duiden op geestelijke uitputting.

Volgens onderzoekers ben je overspannen, wanneer je minstens drie van de volgende symptomen ervaart:

• Vermoeidheid
• Slapeloosheid
• Snel geprikkeld
• Veel piekeren
• Snel opgejaagd zijn
• Concentratieproblemen en moeite om dingen te onthouden
• Je kan niet meer goed tegen lawaai of drukte
• Je hebt stemmingswisselingen.

Daarnaast is er sprake van een combinatie van deze drie factoren:

• Je voelt je alsof je de controle mist en machteloos staat. Deze gevoelens zijn een reactie op het niet langer kunnen omgaan met je stress die je in het dagelijks leven hebt
• Zowel op het werk als privé ervaar je deze negatieve gevoelens
• Je hebt geen psychiatrische ziekte die bovenstaande gevoelens veroorzaakt.

De oorzaak van een burn-out op het werk

Werkstress ontstaat als de omstandigheden op het werk (zoals de werkzaamheden of het team) niet zijn afgestemd op jouw capaciteiten of behoeften. Dit kan verschillende oorzaken hebben zoals:

• Persoonlijke elementen zoals het (te) hoog leggen van de lat, geen grenzen kunnen aangeven of niet goed kunnen plannen.
• Werkinhoudelijke zaken zoals onduidelijke taakomschrijvingen, onduidelijke verantwoordelijkheden of een constante prestatiedruk.
• Teamgebonden eigenschappen zoals conflicten, gepest, slecht samenwerken, strijdige belangen of weinig (h)erkenning.
• Bedrijfsgebonden elementen zoals een reorganiserend bedrijf, terwijl er bij de werknemer juist een hele sterke behoefte is aan stabiliteit.

Een burn-out ontstaat nooit plotseling, maar gaat heel geleidelijk.

Vaak zijn de signalen al in een vroeg stadium merkbaar. Soms heeft de partner al opgemerkt dat iemand veel met het werk bezig is en vaak moe thuiskomt. De vroege signalen worden vaak genegeerd en iemand blijft vaak verder gaan, tot op het moment waarop het stoppen met werken de enige overgebleven optie is.

Het zijn daarom vaak vooral de doorzetters, de harde werkers, die té lang tegen spreekwoordelijke muren oplopen en opgebrand raken.

Wie mag de diagnose burn-out stellen?

De diagnose burn-out wordt doorgaans gesteld door je behandelende arts, meestal je huisarts.

Ook al geldt een burn-out medisch gezien niet als aparte ziekte, toch heeft je arts hele specifieke richtlijnen voor het stellen van de diagnose.

De behandeling van een burn-out

In de afgelopen jaren is er veel onderzoek gedaan naar de oorzaken van langdurige overspanning. Het resultaat is dat een burn-out tegenwoordig goed valt te behandelen.

In de behandeling wordt gebruikgemaakt van cognitief gedragstherapeutische interventies. Dit gaat in verschillende fases.

• Fase 1: Klachtenreductie, waardoor de conditie verbetert en lichamelijke klachten afnemen. Je leert inspanningen te doseren en beter te ontspannen
• Fase 2: Het leren herkennen van disfunctionele gedachten die symptomen in stand houden
• Fase 3: Het aanleren van vaardigheden die tegenwicht bieden aan factoren die (over-) spanning veroorzaken. Bijvoorbeeld assertiever zijn, beter leren plannen, grenzen aangeven of beter omgaan met conflicten.

Afhankelijk van de persoon, kunnen fase 2 en 3 worden omgedraaid of in elkaar verweven raken.

Uiteindelijk kom je in de vierde fase terug, waar je geleidelijk je activiteiten laat toenemen. Eerst de routineklussen, later weer complexere taken.

Ziekteverlof tijdens een burn-out

Als je een burn-out krijgt, meld je je ziek. Je hebt dan recht op loondoorbetaling van twee jaar, zolang het dienstverband loopt. Je werkgever mag je dan niet ontslaan (met uitzondering van een ontslag op staande voet of een faillissement).

Hoeveel loon je krijgt, hangt af van je cao of van je arbeidsovereenkomst. Meestal is dit 100 procent van je loon tijdens het eerste ziektejaar. Ook heb je recht op spaarloon, pensioenpremie, vakantiegeld en andere beloningen die je normaal gesproken zou hebben gehad, zoals bonussen en toeslagen.

Heb je een flexibel aantal uren? Dan is het gemiddelde over de afgelopen drie maanden het loon waarop de betaling wordt gebaseerd. Dit heet de ‘arbeidsovereenkomst bij rechtsvermoeden’.

Tijdens je ziekte heb je verplichtingen aan je werkgever, zoals beschreven in het bedrijfsreglement of de cao. De belangrijkste verplichting is om bereikbaar te zijn. Juist bij een burn-out kan dit vervelend voelen en stress veroorzaken. Veel medewerkers met een burn-out maken daarom afspraken over tijdstippen waarop de bereikbaar zijn.

Als je met een burn-out thuis zit, ben je niet verplicht om ziek op bed te liggen. Je bent vrij om je dagen in te delen zoals je dat zelf het liefste wilt. Je hoeft niet binnenshuis te blijven. Integendeel: het valt juist aan te raden om naar buiten te gaan. Je werkgever verwacht namelijk van jou dat je werkt aan je eigen herstel en een wandeling kan daar zeker aan bijdragen.

Tips:

• Accepteer dat je je voelt zoals je je voelt. De signalen zijn er niet voor niks, dus luister naar wat je lichaam je vertelt;
• Neem de tijd die je nodig hebt om te herstellen. Herstel is goed mogelijk, maar gaat niet binnen een paar weken;
• Zet jezelf op de eerste plek. Je kunt alleen voor anderen zorgen als je er zelf weer bovenop bent;
• Behandeling van een burn-out betekent dat je bereid moet zijn om je eigen gedachten en gedrag te onderzoeken en waar nodig te veranderen. Zie dit niet als een aanval, maar als een kans (die je met beide handen aangrijpt);
• In sommige gevallen komt het voor dat mensen na behandeling kiezen voor een andere functie of een nieuwe werkplek. Maak dit zeker bespreekbaar, als je denkt dat dit je de nodige lucht geeft na je betermelding;
• Ga niet te snel weer aan het werk, en laat je niet verleiden om alleen symptomen te bestrijden.